bouwen op historie

Van Hoogevest Architecten (VHA) in Amersfoort bestaat dit jaar honderd jaar. Een gedenkwaardig moment dat op 22 april 2009 is gevierd met een symposium in het Raadhuis van Hilversum en de aanbieding van een rijk geïllustreerd jubileumboek ‘Bouwen op Historie, 100 jaar Van Hoogevest Architecten 1909 – 2009’. Het thema bouwen op historie is ontwikkeld in samenspraak met Fons Asselbergs (bijzonder hoogleraar Monumentaal gebouwd erfgoed aan de Radboud Universiteit in Nijmegen) en houdt verband met het werkveld van VHA, dat restauratie, herbestemming en nieuwbouw omvat, maar heeft ook te maken met de honderdjarige bureaugeschiedenis. De historische context Bij restauratie en herbestemming van monumenten bouwt men letterlijk op historie. Vaak zijn veranderingen noodzakelijk om het historische gebouw te behouden voor de toekomst. Voor de moderne ingreep of toevoeging aan het monument is gedegen historisch onderzoek van groot belang. Hoe die ingreep wordt vormgegeven, modern of traditioneel, is eigenlijk niet van doorslaggevend belang voor de kwaliteit van het werk, zolang er maar een relatie is tot het bestaande. In dat kader werd door Fons Asselbergs het thema contrast als argument of als alibi aangedragen als mogelijk onderwerp voor het symposium. Contrast verwordt tot alibi wanneer het nieuwe zich niet verhoudt tot het oude. Dan is er sprake van willekeur en brutalisering. Contrast toegepast als contramal van het bestaande op wat voor manier dan ook, krijgt een betekenisvolle samenhang daarmee en vormt dan een goed argument voor het gekozen totaal andere. Contrast is altijd een antwoord op iets en niet een antwoord op een niet gestelde vraag. Contextuele architectuur Ook bij het ontwerpen van nieuwe gebouwen, bouwt men op historie. Er is een context waartoe het nieuwe zich zal moeten verhouden. Bijvoorbeeld de relatie met de gebouwde omgeving, het landschap en dieper verborgen, de archeologie. Kennis van de architectuurgeschiedenis, de ontwikkeling van het gebied en het landschap en de cultuurhistorie van de plek, geeft een duidelijk toegevoegde waarde aan het ontwerpproces. Door kennis ontstaat bewustzijn en wellicht ook begrip voor de gegroeide situatie, waardoor de nieuwe architectuur meer betekenislagen kan krijgen. Als het creatieve ontwerpproces zich vanuit dit bewustzijn ontwikkelt ontstaat contextuele architectuur. Soms is de samenhang tussen verleden en heden direct aantoonbaar in materiaal en vormgebruik en soms ligt deze dieper verborgen, als subtiele herinnering aan de geschiedenis van de stedenbouwkundige, landschappelijke en culturele context. Zie ook de website van het architectenbureau www.vanhoogevest.nl